kutubhona

маънода буюрилди. Мана шу сифат жангни белгилаб беради ва жиҳодга сабаб бўлади. Демак жанг қилишга сабаб куфрдир. Бошқа оятда шундай дейилган:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ قَاتِلُواْ الَّذِينَ يَلُونَكُم مِّنَ الْكُفَّارِ وَلْيَجِدُواْ فِيكُمْ غِلْظَةً

«Эй мўминлар, ёнларингиздаги кофирларга қарши жанг қилинглар ва улар сизлардаги куч-қувватни кўришсин!» [Тавба: 123]
Демак Аллоҳ улардаги куфр сифатига қарши жанг қилишга буюрди. Бундай оятлар кўп. Масалан:

فَقَاتِلُواْ أَوْلِيَاء الشَّيْطَانِ
«Бас, шайтоннинг дўстларига қарши жанг қилингиз!» [Нисо: 76]

فَقَاتِلُواْ أَئِمَّةَ الْكُفْرِ
«Куфр етакчиларига қарши жанг қилингиз!» [Тавба: 12]

وَقَاتِلُواْ الْمُشْرِكِينَ كَآفَّةً
«Барчангиз мушрикларга қарши жанг қилингиз!» [Тавба: 36]

Бу оятларнинг ҳаммасида Аллоҳ жанг сабабчиси бўлган муайян сифатга, яъни куфрга қарши жанг қилишга буюрди. Аммо кофирларнинг хорларча жизя беришига келсак, Қуръон уни жанг сабаби эмас, жангни тўхтатиш сабаби қилиб қўйди. Шунга асосан жиҳодга сабаб куфр бўлди. Шунинг учун агар биз жанг қиладиган кимсалар даъватни қабул қилишса мусулмон бўладилар. Агар Исломни қабул қилишдан бош тортишса, лекин жизя тўлашга ва Ислом ҳукмлари билан бошқарилишга рози бўлишса, бу улардан қабул қилинади ва уларга қарши жанг қилиш тўхтатилади. Чунки уларни Исломни қабул қилишга мажбурлаш жоиз эмас. Модомики улар Ислом билан ҳукм юритилишини қабул қилиб, жизя тўлашга рози бўлишар экан – гарчи Исломни қабул қилишмаган бўлса ҳам –даъватга бўйсунишган бўлади. Шунинг учун уларга қарши жанг қилиш жоиз бўлмайди. Аммо агар жизя тўлашни қабул қилишсаю, лекин Ислом билан бошқарилишдан бош тортишадиган бўлса, бу ҳолда халифанинг буни улардан қабул қилиши жоиз бўлмайди. Чунки жанг сабаби уларнинг даъватни қабул қилишдан бош тортган кофирлар эканлиги эди. Бу ҳолатда мана шу сабаб ҳамон мавжуд бўлиб турган бўлади. Демак уларга қарши жанг қилиш фарз бўлиб қолаверади, унинг фарзлиги мусулмонлардан соқит бўлмайди. Аммо ташқи ва ички вазиятлар ноқулай бўлгани боис халифа жизяни қабул қилишга ва кофирларни ўзларига куфр низоми билан ҳукм юритишларига қўйиб беришга мажбур бўладиган